Tlanchana
Tlanchana to postać z legendy Otomi – tajemnicza kobieta, która do dziś obecna jest w wielu artystycznych przedstawieniach.
Legenda o Tlanchanie wywodzi się z pięknej opowieści ludu Otomi ze stanu Meksyk.
„Czarodziejka laguny”, matka ryb – Atl tonan Chane, Atlanchane lub Tlanchana – ma swoje korzenie w dawnej legendzie kultury Otomi, która od wielu lat jest integralną częścią dziedzictwa stanu Meksyk, a w szczególności miejscowości Metepec. Tlanchana to stworzenie mitologiczne, którego imię pochodzi z języka nahuatl: „tlalli” oznacza ziemię, a „chana” – kobietę.
Według opowieści, Tlanchana była kobietą, która zamieszkiwała rzeki i kanały. Krajowa Komisja Wodna Meksyku (Conagua) podaje na swoim blogu, że legenda o Tlanchanie sięga ponad 11 tysięcy lat wstecz, do czasów, gdy obszar ten był pełen bagien i dziewięciu jezior strzeżonych przez wspólnoty Matlatzinca, w pobliżu Xinantécatl (Nevado de Toluca) i Chignahuapan (rzeka Lerma).
Legenda głosi, że ta bogini władała całym regionem dzięki swojej oszałamiającej urodzie, która oczarowywała każdego. Choć miała ludzką twarz, tors i ramiona, zamiast nóg posiadała ogon węża. Miejscowi opowiadali, że można ją było ujrzeć wśród trzcin porastających lagunę – była naga, z koroną na głowie i licznymi naszyjnikami, a jej pas ozdobiony był rybami, rakami i aksolotlami.
Jednak Tlanchana była kapryśna, zaborcza i mściwa. Gdy była w dobrym nastroju, ukazywała swój czarny ogon węża – na co z niecierpliwością czekali rybacy, bo jego ruch zwiastował obfite połowy. Zdarzało się jednak, że zamieniała swój ogon w parę nóg, wychodziła z wody i poszukiwała mężczyzny, który ją ujrzał, by zwabić go na środek jeziora i utopić.
Wraz z wysychaniem lagun i zanikiem rybołówstwa, pojawienia się Tlanchany stawały się coraz rzadsze. Mimo to legenda przetrwała próbę czasu i do dziś stanowi ważny element tożsamości Metepec. Ta wodna syrena zainspirowała także powstanie licznych muzeów i wystaw kulturalnych w tym mieście.
Dlatego właśnie dziś mistrzowie rzemiosła garncarskiego z Metepec są cenieni zarówno lokalnie, jak i poza granicami stanu, za swoje wyroby, które przyczyniają się do podtrzymywania tradycji kulturowych poprzez symbolikę rękodzieła. Tlanchana, podobnie jak Drzewo Życia, to gliniana figura przedstawiająca wodne dziedzictwo regionu – pół ryba, z długimi warkoczami, piękną cerą i kwiatową koroną na głowie.
